Editie januari 2022
Voor u ligt onze periodieke nieuwsbrief MercerNieuws Pensioenfondsen. Met deze nieuwsbrief houden wij u op de hoogte van pensioenactualiteiten, ontwikkelingen in pensioenland en onze dienstverlening aan pensioenfondsen daaromtrent. De nieuwsbrief bevat korte berichten over de ontwikkelingen rondom het Pensioenakkoord, juridische updates en actuariële en beleggingsgerelateerde onderwerpen. Uiteraard lichten wij deze nieuwsbrief ook graag nader aan u toe, bijvoorbeeld tijdens uw bestuursvergaderingen.
Met vriendelijke groet,
Hanneke Hofmans
Business Leader Pensioenfondsen
Om u te helpen bij de transitie naar het nieuwe pensioenstelsel hebben wij een algemene aanpak vastgesteld. Middels 10 concrete stappen kunt u komen tot de invulling van uw nieuwe pensioencontract, en alles dat daarbij komt kijken. In ons Mercer stappenplan is bij iedere stap uitgewerkt wat er - volgens ons - minimaal moet gebeuren om tot een relevant besluit te komen. Iedere stap begint met een kennissessie, zodat u beschikt over alle relevante informatie. Het resultaat van een stap is besluitvorming, door bestuur en/of sociale partners, zodat per onderwerp mijlpalen kunnen worden gerealiseerd.
In onze MercerNieuws Pensioenfondsen Special die in februari zal verschijnen lichten wij onze volledige aanpak en ons stappenplan nader aan u toe. In deze nieuwsbrief gaan wij nader in op de eerste twee stappen van het stappenplan van 10 stappen.
Stap 1: Rolverdeling
Voor een goed overzicht van het hele proces is het belangrijk om alle stappen vooraf helder te formuleren. Daarom is een kennissessie over het totaaltraject onontbeerlijk. Een onderdeel hiervan is de rolverdeling: met name die tussen bestuur en sociale partners. Wie is waarvoor verantwoordelijk en hoe wordt er samengewerkt? Komt er een (liefst gezamenlijke) werkgroep voor dit traject?
In 2021 is het projectmanagement bij veel partijen al vormgegeven. Het valt ons op dat vaak niet is vastgelegd wat er nodig is om in samenspraak tot de relevante keuzes te kunnen komen door het pensioenfonds en de sociale partners. In dit proces is het essentieel om alle belangen mee te wegen en gebruik te maken van elkaars expertises.
Stap 1 levert de basis voor het gehele verdere traject. Het eindproduct van stap 1 is een duidelijke rolverdeling tussen alle betrokken partijen met daarin de benoeming van de verantwoordelijkheden en vastlegging van de werkwijze in het traject (instelling werkgroep(en), overlegstructuur, etc.).
Stap 2: Bepalen van het transitiemoment
Het invullen van de tijdlijnen van het transitietraject vraagt ook aandacht. De belangrijkste mijlpaal in de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel is het daadwerkelijke transitiemoment. Vanaf wanneer gaat de nieuwe pensioenregeling gelden? Wordt het verleden ingebracht in de nieuwe regeling (invaren) en zo ja, wanneer?
Uit een enquête van DNB onder pensioenfondsen lijkt de planning van het transitiemoment gelijk verdeeld over 2024, 2025 en 2026. Wat is uw ambitie? Wij helpen u de voor- en nadelen van een vroege of late transitie in kaart te brengen. Ook gaan we samen met u in gesprek met bijvoorbeeld uw pensioenuitvoerder en fiduciair manager.
Een nadeel voor first movers is dat hun traject vaak complexer en wellicht kostbaarder is, met nog weinig best-practices om van te leren. Daarentegen profiteert deze groep als eerste van de (mogelijk ook financiële) voordelen van het nieuwe pensioenstelsel. Een later overgangsmoment geeft nu meer ruimte in de planning, dat is een voordeel. Een nadeel kan zijn dat er besluitvorming wordt uitgesteld en dat er spanning ontstaat met wettelijke deadlines.
Bij deze stap 2 is het eindproduct een geplande transitiedatum met daaraan onderliggend een planning die door iedereen wordt gedragen, met een duidelijke rolverdeling en benoeming van verantwoordelijkheden (zoals uit stap 1 is gevolgd).
Wij gaan uiteraard graag samen mét u en vóór u aan de slag met de transitie naar een nieuw pensioencontract. Mocht u vragen hebben of ondersteuning kunnen gebruiken, dan staan wij uiteraard voor u klaar.
Op 8 januari is de aangekondigde Algemene Maatregel van Bestuur over aanpassing van de toeslaggrenzen ter consultatie voorgelegd. Hierin is beschreven dat pensioenfondsen in 2022 mogen indexeren bij een beleidsdekkingsgraad van 105%, waar nu de minimumgrens op 110% ligt. Daarnaast is het “ toekomstbestendig indexeren” vervangen door de (veel lichtere) eis dat door het verlenen van indexatie de dekkingsgraad van 105% niet onderschreden mag worden.
Er zijn wel aanvullende eisen gesteld bij de extra toeslagverlening, waarvan de intentie tot invaren en de (ook kwantitatieve) onderbouwing van evenwichtigheid de voornaamste zijn.
Het gaat vooralsnog om een tijdelijke maatregel, die toegepast mag worden in de tweede helft van 2022.
Een aantal zaken zijn nog onduidelijk, zoals de vraag of gemiste indexatie van 2021 ingehaald mag worden. De uitwerking na consultatie zal vermoedelijk duidelijkheid scheppen. Het lijkt ons zinvol dat de besturen van de betreffende pensioenfondsen niet wachten op de exacte uitwerking maar zich de komende periode gaan buigen over de vraag of überhaupt van de verruimde mogelijkheid gebruik gemaakt zou willen worden. Wij kunnen met een voordelen en nadelen analyse onze relaties hierin bijstaan.
Per 1 januari 2019 is het recht van de pensioenuitvoerder op waardeoverdracht van een klein pensioen op grond van de Wet waardeoverdracht klein pensioen in werking getreden. Kleine pensioenen zijn in dit verband pensioenen, die leiden tot een uitkering vanaf de pensioendatum van minder dan € 520 bruto per jaar (bedrag 2022).
Het recht op waardeoverdracht van kleine pensioenen is thans beperkt tot kleine ouderdomspensioenen die zijn ontstaan doordat de gewezen deelnemer niet langer actief deelneemt aan de pensioenregeling vanwege uitdiensttreding. Voorts vallen kleine nettopensioenen thans niet onder het recht op waardeoverdracht.
Na inwerkingtreding van de Wet waardeoverdracht klein pensioen hebben de Stichting van de Arbeid, de Pensioenfederatie en het Verbond van Verzekeraars gewezen op twee knelpunten in de praktijk:
Dit wetsvoorstel voorziet in een uitbreiding van het recht van pensioenuitvoerders op waardeoverdracht van klein ouderdomspensioen. De uitbreiding van dit recht geldt zowel voor kleine pensioenen die vóór 1 januari 2018 zijn ontstaan, als voor kleine pensioenen die daarna zijn ontstaan of zullen ontstaan.
Ook de reikwijdte van het bestaande recht op afkoop (tussentijds alsmede bij pensioeningang) wordt uitgebreid. Afkoop wordt mogelijk voor alle kleine pensioenen, niet alleen kleine pensioenen die ontstaan bij einde deelneming. Bijvoorbeeld in het kader van een collectieve beëindiging van de uitvoeringsovereenkomst.
Voorts is een voorstel opgenomen om pensioenuitvoerders het recht te geven om kleine nettopensioenen af te kopen.
Daarnaast is een afspraak uit het pensioenakkoord uitgewerkt. Hierin is afgesproken om de oudedagsvoorzieningen in de tweede en derde pensioenpijler op het gebied van de fiscaliteit meer gelijk te behandelen.
Daarom wordt voorgesteld om naast de mogelijkheid tot het afkopen van het kleine nettopensioen het mogelijk te maken een kleine nettolijfrente af te kopen, zonder dat er sprake is van een zogeheten “onregelmatige handeling”. Dit betekent dat, indien aan de voorwaarden wordt voldaan, slechts de hoogte van de daadwerkelijk ontvangen afkoopsom in aanmerking wordt genomen als bezitting in box 3 en er dus geen aanvullende fiscale consequenties zijn.
Het wetsvoorstel is op 23 december 2021 naar de Tweede Kamer gestuurd. Het streven is om de wetswijzigingen zo spoedig mogelijk in 2022 in werking te laten treden.
ESG Sustainable Investing, wordt de norm
ESG[1] staat voor Environmental, Social & Governance en is een allesomvattende en inmiddels veelgebruikte term. Ook worden vaak de aanduidingen duurzaam beleggen, maatschappelijk Verantwoord Beleggen (MVB), Responsible Investing (RI) en Sustainable Investing (SI) gebruikt. De verwachting is dat dit de drijvende kracht wordt in financiële markten. Ook landen en bedrijven laten zich bij het nemen van beslissingen steeds meer leiden door deze principes (al dan niet gedwongen). De impact van klimaatveranderingen (van beleggingsportefeuilles) staat ook hoog op de agenda bij institutionele beleggers en de laatste jaren is de vraag naar ESG-gerelateerde beleggingsproducten dan ook sterk gestegen.
Wij merken dat ESG-beleggen vaak wordt geassocieerd met lagere verwachte rendementen. De vraag is of dit terecht is. Uit een studie[2] van MSCI blijkt dat bedrijven met een hoge ESG-beoordeling beter presteren dan andere ondernemingen, met name dankzij winstgroei. De grafiek hieronder laat de performance van de afgelopen jaren zien van verschillende indices met een ESG-exposure ten opzichte van de MSCI All Countries World Index.
Data van 1 januari 2016 tot 30 november 2021. MSCI ESG Focus is een geoptimaliseerde benadering die is ontworpen om de ESG-blootstelling te maximaliseren. MSCI SRI is een 25% best-in-class sectorbenadering; MSCI ESG Screened bevat de ‘standaard’ ESG criteria en MSCI ESG Universal Index vertegenwoordigt een ESG-'tilt'; MSCI ACWI ESG Universal legt de nadruk op bedrijven met een robuuste MSCI ESG rating en ESG Trend; MSCI ACWI Index omvat alle midden- en grote bedrijven in ontwikkelde- en opkomende markten.
Route naar Sustainable Investing
Als Mercer hebben we recent een Sustainable Investment Declaration[3] opgesteld waarin we onze visie op duurzaam beleggen toelichten. We vinden het onze taak om klanten goed te begeleiden in deze vaak complexe materie. Daarom is er voor institutionele beleggers een pad ontworpen met vier stappen in de route naar Sustainable Investing (SI). Deze route start met beliefs, dan volgen beleid en proces, en uiteindelijk implementatie in de portefeuille.
Na deze vier stappen kan SI worden geïmplementeerd in de beleggingsportefeuilles. Deze implementatie kan op een aantal manieren plaatsvinden:
Uitsluiting en stewardship zijn al veelvuldig gebruikte instrumenten door beleggers en integratie en impactbeleggen winnen steeds meer gebied. Met name impact beleggen[4] krijgt de laatste tijd steeds meer aandacht en Mercer ziet hier veel mogelijkheden in.
Stapsgewijs richting Parijs met het ACT-kader
Het Akkoord van Parijs werd in 2015 door 196 landen ondertekend en is de eerste bindende mondiale overeenkomst over klimaatverandering. Het akkoord schetst een wereldwijd kader om de opwarming van de aarde tot ruim onder 2°C te houden en te streven naar een beperking tot 1,5°C. Een van de gevolgen voor institutionele beleggers is een groeiende noodzaak en behoefte aan inzicht in de blootstelling aan klimaat- en uitstootrisico’s van hun beleggingsportefeuille. Veel institutionele beleggers weten niet precies hoe zij hun CO₂-uitstoot kunnen beperken of verminderen in hun portefeuilles.
Wij hebben ons als Mercer eraan gecommitteerd dat onze eigen fondsen en portefeuilles in 2050 CO₂-neutraal zijn, in lijn met het Parijsakkoord. Om ook onze klanten hierbij te helpen is er een speciaal kader ontwikkeld: het “Analytics for Climate Transition” (ACT)-kader. Hiermee kunnen institutionele beleggers klimaatbestendige portefeuilles samenstellen, met een lange termijn horizon. Het kader biedt een stapsgewijze aanpak, om ervoor te zorgen dat de beleggingsportefeuilles bijdragen aan de gewenste doelstellingen. Een uiteindelijke doelstelling kan bijvoorbeeld zijn het behalen van een ‘CO₂-neutrale’ beleggingsportefeuille in 2050. Uiteraard zijn doelstellingen altijd klantspecifiek.
Specifiek beleggen om onder de grens van <2ºC opwarming van de aarde te blijven, erkent de risico’s van veranderingen die nu en in de toekomst plaatsvinden. En de kansen. De beleggingsportefeuille herstructureren met een transitieplan geeft antwoord op belangrijke vragen. Hoe kunnen emissies worden verminderd en beleggingsdoelstellingen worden gehaald? Hoe kunnen emissiereducties worden gerealiseerd zonder alleen bedrijven met een hoge CO₂-uitstoot uit te sluiten? Hoe kan een doelstelling worden geformuleerd die wordt geïmplementeerd en hoe wordt deze gemonitord?
Het ACT-kader bestaat uit vier stappen. De eerste stap is inzicht krijgen in de CO₂-uitstoot van de huidige beleggingsportefeuille. In een dashboard wordt de uitstoot per beleggingscategorie (op basis van de feitelijke beleggingen) berekend.
Vervolgens worden de beleggingen weergegeven, met daarbij de afstemming van de portefeuille op de transitie, om inzicht te krijgen in de blootstelling van beleggingen die goed (‘groen’) of niet goed (‘grijs’) zijn afgestemd op de klimaattransitie. Er wordt niet alleen gekeken naar de huidige CO₂-uitstoot, ook toekomstige klimaatrisico’s worden meegenomen in de analyse. Dit levert een duidelijk inzicht en een voorgesteld transitieplan op, passend bij de doelstellingen van de klant.
De derde stap visualiseert de doelstellingen op basis van een tijdlijn met tussentijdse doelstellingen. Bijvoorbeeld het verminderen van de CO₂-uitstoot met 30% voor 2025 en met 50% voor 2030, waarbij ook de doelstelling wordt vastgesteld voor 2050 (of een ander gewenst tijdstip).
Tot slot wordt het transitieplan geïmplementeerd en de beleggingsportefeuille (waar nodig) geherstructureerd. Om ervoor te zorgen dat de portefeuille wordt afgestemd op de doelstellingen vindt er een continue monitoring plaats van de beleggingen en wordt er actie ondernomen als er een kans is dat een streefdoel niet gerealiseerd wordt. Verder wordt er engagement met bedrijven gezocht en gebruik gemaakt van het stemrecht.
Het Mercer ACT-kader kan institutionele beleggers helpen hun beleggingsportefeuilles aanpassen om de impact op het klimaat te reduceren. Zo worden portefeuilles steeds verder in lijn gebracht met het Parijsakkoord.
1 MSCI: ESG staat voor Environmental, Social & Governance. Environmental omvat klimaatverandering, natuurlijke hulpbronnen, vervuiling en afval, kansen voor het milieu. Social omvat menselijk kapitaal, productaansprakelijkheid, tegenwerking van belanghebbenden en sociale kansen. Governance omvat ondernemingsbestuur en ondernemingsgedrag.
2 Is ESG Investing a Price Bubble? Probably Not, MSCI, December 2020.
3 https://www.mercer.com/content/dam/mercer/attachments/global/gl-2021-mercer-sustainability-declaration.pdf
4 https://www.mercer.com/content/dam/mercer/attachments/global/gl-2021-mercer-impact-investing.pdf
5 Bronnen:
https://www.msci.com/www/blog-posts/is-esg-investing-a-price-bubble/02231869256
https://www.msci.com/esg-101-what-is-esg/evolution-of-esg-investing
https://www.robeco.com/en/themes/esg/
https://www.mercer.com/newsroom/mercer-launches-new-climate-change-offering-to-help-investors-transition-to-a-climate-scenario.html
https://ec.europa.eu/clima/eu-action/international-action-climate-change/climate-negotiations/paris-agreement_en
Africa